Fort van Hoofddorp

De renovatie en herbestemming van Fort van Hoofddorp nam 10 jaar in beslag. Het UNESCO-werelderfgoed, dat ongeveer 8.100 m² beslaat, is gedurende deze periode getransformeerd tot een stadspark met ruimte voor horeca, culturele en educatieve activiteiten. Serge Schoemaker Architects benaderde het landschap, de architectuur en het interieur op integrale wijze, waarbij verleden en heden zijn samengebracht tot een nieuw geheel.

Fort van Hoofddorp (1904) is een van de weinige forten van de historische Stelling van Amsterdam met twee verdiepingen. Net als de andere forten ligt het verdedigingswerk ingebed in het landschap en is het bedekt met een laag aarde. Het fort bestaat uit een rijk netwerk van ruimtes: geschutsruimten, lokalen, gangen en nissen. De metersdikke muren en gewelven van ongewapend beton zijn ontworpen om het fort te beschermen tegen vijandelijk vuur.

Tijdens de renovatie zijn de ondergrondse gangen ontgraven en in oorspronkelijke staat hersteld, waardoor bezoekers via de lange achtergang op de begane grond weer toegang hebben tot de vrijstaande hefkoepelgebouwen en het terreplein bovenop het fort. Nieuwe, brede trappen zijn toegevoegd aan het interieur om de toegang tot de eerste verdieping te verbeteren. Dankzij deze trappenhuizen zijn twee hoge, verticale ruimtes ontstaan, die zorgen voor een gevoel van ruimtelijkheid in het besloten fort.

Het fort is deels gerestaureerd en deels onaangetast gelaten. Serge Schoemaker ontwierp strakke nieuwe toevoegingen en integreerde deze zorgvuldig, met bewust behoud van historische details en de karakteristieke sfeer van het fort. Zijn aanpak creëert een levendig dialoog tussen verleden en heden, waarbij beide elementen elkaar versterken.

Warme houten wanden en minimalistische stalen elementen zijn gecombineerd met ruwe betonwanden. Moderne verlichtingsarmaturen worden afgewisseld met sfeervol verlichte, historische lampnissen. Het materiaal- en kleurconcept verbindt de historische en hedendaagse elementen zodanig, dat ze op waardige wijze naast elkaar kunnen bestaan.

De installaties zijn vrijwel onzichtbaar weggewerkt. Het hele gebouw is voorzien van een dun vloerverwarmingssysteem, en het luchtbehandelingssysteem met warmte-terugwinning maakt gebruik van historische ingebouwde luchtkanalen. Nieuwe leidingen zijn geïntegreerd in de dekvloer en het dakpakket, om het pure, brutalistische karakter van het interieur te behouden.

Een nieuw voetpad stelt bezoekers in staat om rechtstreeks van het voorplein naar het hoger gelegen buitengebied te lopen. Vanaf hier kunnen bezoekers genieten van het uitzicht op de gracht en de Geniedijk. Er is ook ruimte gecreëerd voor een klein openluchttheater, evenals een wilde tuin, waarmee het forteiland is getransformeerd tot een uitnodigende ontmoetingsplek.